fbpx

Rezerwat Prządki

Rezerwat przyrody Prządki, powszechnie znany zakątek chronionej przyrody, dokładnie 14 lutego 1957 r. zarządzeniem ministra leśnictwa i przemysłu drzewnego uznano grzbiet górski na pograniczu Korczyny i Czarnorzek, o powierzchni 13,62 ha, za rezerwat przyrody pod nazwą Prządki.

Prządki od niepamiętnych czasów były przedmiotem zainteresowania. Najwięcej podziwu budził wygląd samych skał. Dziwaczne ich kontury z licznymi zagłębieniami, rysami, szczelinami, zaokrąglone, przysadziste głaziszcza – wszystko to przypomina jakieś przygarbione postacie ludzkie zaklęte w kamień. Dlatego też wyobraźnia ludu osnuła dookoła nich romantyczne legendy.

Skały zawsze zwracały na siebie uwagę zarówno przygodnych wędrowców jak i przyrodników, starających się wytłumaczyć ich powstanie. Prządki zbudowane są z piaskowców ciężkowickich, których wiek geologiczny określany jest jako dolny eocen (55-35 mln lat temu). Piaskowiec ten tworzy cały wielki grzbiet na pograniczu Korczyny i Czarnorzek, a którego fragmentem są Prządki.

Zainteresowanie skałami w dużym stopniu ograniczało się jedynie do oglądania ich przez turystów, którzy często zeszpecali (i nadal to czynią) napisami. Niegdyś były to napisy kute w skałach, dziś skały „dekorowane” są kolorowym spreiem.
Prządki w latach dwudziestych ubiegłego wieku były miejscem eksploatacji materiału skalnego do celów budowlanych oraz do wyrobu kamieni młyńskich, żaren, brusów, osełek itp.
O eksploatacji kamienia decydowała łatwość kruszenia obnażonych skał oraz położenie ich w nieco spornym i nieużytkowanym terenie.

Obecnie grunty wchodzące w skład rezerwatu stanowią własność Skarbu Państwa i są zarządzane przez Nadleśnictwo Dukla, podlegające Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Krośnie.

W latach trzydziestych minionego wieku część obecnego rezerwatu od strony południowej wraz z otaczającym lasem należała do gen. Stanisława Szeptyckiego, a część północna do ówczesnego wójta gminy Czarnorzeki Andrzeja Wajdy.
Opisana powyżej sytuacja stwarzała w tym czasie duże niebezpieczeństwo dla tego „pomnika natury”. Uwzględniając wartość estetyczną i naukową Prządek, Lwowski Konserwator Wojewódzki objął je częściową ochroną, w związku z czym starostwo krośnieńskie wydało rozporządzenie zabraniające jakiegokolwiek naruszania skał. Przedsięwzięcia te ograniczyły częściowo eksploatację, jednak nie przyniosły zdecydowanej poprawy sytuacji.

O konieczność objęcia Prządek ochroną prawną w postaci rezerwatu przyrody apelował w 1932 roku Henryk Świdziński, wybitny geolog karpacki, profesor AGH, członek korespondent Polskiej Akademii Nauk. Proponował on utworzenie rezerwatu w dwóch wariantach: minimalnym – tj. wydzielenie każdej grupy skał z osobna, albo maksymalnym – tj. jednego zwartego obszaru, w którym znalazłyby się wszystkie cztery grupy skał.

Projekt pierwszy praktycznie był najłatwiejszy do przeprowadzenia, jednak nie odpowiadałby celowi rezerwatu. Rezerwat nie tworzyłby całości i nie byłoby do niego dostępu. Dlatego jedynym możliwym – zdaniem prof. Świdzińskiego – rozwiązaniem było wydzielenie całego obszaru, zajętego przez skały. W ten sposób powstałby rezerwat o powierzchni 4,07 ha, z czego 3,55 ha przypadałoby na grunty gen. Stanisława Szeptyckiego, a 0,52 ha na grunty wiejskie. Propozycje utworzenia rezerwatu pojawiły się w latach 1930-1932, którego gorącym orędownikiem był prof. H. Świdziński.
Po II wojnie światowej, kiedy teren dzisiejszego rezerwatu stał się własnością Skarbu Państwa, wieloletnie starania ochroniarzy zostały uwieńczone sukcesem. W 1957 roku zarządzeniem ministra leśnictwa i przemysłu drzewnego utworzono rezerwat przyrody Prządki. Aby upamiętnić pionierskie zasługi prof. H. Świdzińskiego w ochronie skał, w latach siedemdziesiątych ubiegłego stulecia zaproponowano zmianę nazwy rezerwatu Prządki – na Prządki – rezerwat im. prof. H. Świdzińskiego. Jak dotąd, propozycja ta nie doczekała się realizacji.
Prządki, zwane „Perłą Pogórza”, są bez wątpienia turystyczną atrakcją Podkarpacia. Rezerwat odwiedza rocznie kilkadziesiąt tysięcy osób, z czego prawie 80 % to młodzież szkolna jako zorganizowane grupy wycieczkowe.